سازمان جهانی بهداشت از بدو تأسیس با برنامه ریزی دقیق در پنج قاره جهان به خصوص نقاط بحران خیز به مبارزه با بیماری ها و علل آن پرداخته است و با آموزش و ترویج فرهنگ بهداشت از طریق شعارهایی که همه ساله در روز جهانی بهداشت در دستور کار کشورهای جهان قرار می دهد، توانسته است در طی حدود هفتاد سال، بیش از کل تاریخ بشر، دنیا را از شر بسیاری از بیماری ها برهاند، اما اکنون با چالش بیماری واگیردار "کرونا" مواجه است که بیش از 200 کشور جهان را درگیر خود کرده است.نخستین روز هفته سلامت ، با شعار " بهورزان و خانواده بهداشت کشور در مقابله با کرونا" نامگذاری شده است که نقش مهم بهورزان به عنوان تلاشگران خط مقدم نظام سلامت کشور که نخستین محل دسترسی مردم به شمار می روند و نقشی بسیار حیاتی را در سلامت جامعه به عهده دارند را بازنمایی می کند بهورزان، نمونه بسیار مناسبی از فناوری کم هزینه، پرثمر و بهترین پیام آوران سلامت در کشورند که با نگاه پیشگیری از بیماریها تربیت می شوند و اکثر اقدامات و آموختههایشان از این نوع است. آنها با تلاش مضاعف خود و با کمترین امکانات و با فعالیت شبانه روزی، نقش مهمی در پیشگیری از بیماری ها و صیانت از سلامت مردم دارند.در دوران شیوع بیماری کرونا، بیشترین بار خدمات برای ارائه به مردم، پس از پزشکان و پرستاران در بیمارستا نها، بر عهده بهورزان، مراقبین سلامت و پزشکان شهری و روستایی است که مسئول غربالگری از راه دور تمام جمعیت تحت پوشش خود هستند و هر روز طی تماس با این جمعیت اقدام به آموزش از راه دور آنها م یکنند و با چند سوال ساده در مورد علائم بیماری کووید ۱۹ آنها را شناسایی کرده و موارد را در پرونده الکترونیک سلامت افراد منظور م یکنند. در صورتی که فردی با علائم بیماری در تماس با سایر افراد نیز شناسایی شوند، به مراکز خدمات جامع سلامت منتخب ارجاع داده میشوند. در حال حاضر، حدود هزار و ۱۰۰ مرکز خدمات جامع سلامت در کل کشور از ابتدای شروع اپیدمی بیماری کووید ۱۹ بیماران ارجاعی را پذیرش کرده اند و مراقبتهای لازم را انجام میدهند و در صورتی که فرد با مشکلات بیشتری رو به رو باشد او را به بیمارستانهای تعیین شده ارجاع میدهند.نمونه ای از کار بزرگ بهورزان و مراقبین سلامت، غربالگری حدود ۷۰ میلیون ایرانی را از راه دور است که، از این تعداد حدود ۲۵ هزار نفر به مراکز جامع خدمات سلامت ارجاع داده شده اند و تعداد حدود ۷ هزار و ۵۰۰ نفر در بیمارستانها بستری شدند. از سویی دیگر، رویکرد وزارت بهداشت برای کنترل وضعیت موجود نیز انجام دقیق غربالگری و شناسایی افراد مبتلا به کووید – ۱۹ در سطح جامعه است و بر همین اساس کادر بهداشتی از نخستین ساعات پس از تحویل سال جدید با حضور در محل کار، نسبت به انجام غربالگری تلفنی اقدام کرده اند و این تلاش ها همچنان ادامه دارد.مراقبان سلامت با تماس های مکرر و حتی پیگیریهای درب منازل افراد بیمار و مشکوک به کرونا که در سامانه خوداظهاری وزارت بهداشت ثبت نام کرده بودند، مانع حضور عده کثیری از مردم برای بررسی وضعیت سلامت خود در بیمارستانها شدند بهورزان و مراقبان سلامت از ابتدای شروع بحران کرونا پا به پای پزشکان و پرستاران و کادر درمانی حتی در تعطیلات نوروز در کنار هموطنان خود بودند و دوری از فرزندان و خانواده خود را به عشق خدمت به هموطنان خود برگزیدند. درمان سرپایی در منازل، شناسایی سریع بیماران و اعزام به بیمارستانها تنها بخشی از نتایج ارزشمند فعالیتهای مراقبان سلامت در زمینه مقابله با کروناست.شبکه بهداشت و درمان در نقاط روستایی با نام خانه بهداشت و با تلاش بهورزان خدمات بهداشتی و مراقبتهای اولیه به مردم تحت پوشش با جمعیت تقریبی حدودا هزار نفر ارائه میشود. از طرفی به طور متوسط هر ۵ خانه بهداشت تحت پوشش یک مرکز خدمات جامع روستایی هستند که در آن پزشکان، پرستاران و در برخی مناطق خدمات آزمایشگاه و دندانپزشکی به مردم به صورت رایگان ارائه خدمت میکنند پایگاه های مراقبین سلامت که در حال فعالیت هستند، خدماتی مشابه آنچه که بهورزان در روستا انجام میدهند را به مردم ارائه میدهند با این تفاوت که جمعیت تحت پوشش مراقبین سلامت حدودا ۲۵۰۰ نفر است. این جمعیت به شکل فعال در حال دریافت خدمات هستند؛ این یعنی اگر کسی برای دریافت خدمتی مراجعه نکند، طی تماس تلفنی پیگیری میشود.هر سه تا چهار پایگاه سلامت زیر مجموعه یک مرکز خدمات جامع سلامت شهری هستند.در کل کشور ۱۷ هزار و ۸۰۰ خانه بهداشت در روستاها فعال هستند که ۳۱ هزار ۵۰۰ نفر بهورز در این خانه های بهداشت فعال هستند. همچنین ۴۷۰۰ مرکز خدمات سلامتجامع روستایی نیز به طور فعال در حال ارائه خدمات هستند. در شهرها نیز حدود ۵ هزار و ۷۰۰ پایگاه سلامت فعال هستند که در این پایگاه ها ۲۴ هزار نفر مراقب سلامت مشغول به فعالیت هستند.بهورزان در همه نظام های سلامت دنیا، جایگاه ارزشمند و تاثیرگذاری دارند بطوریکه دکتر نمکی، وزیر محترم بهداشت در همایش کشوری بهورزان تاکید کردند که <<اگر قرار باشد تا پای جان برای دفاع از بهورزان بایستم، خواهم ایستاد؛ هیچ وقت احساس تنهایی نکنید، چون نیامدم که با مصلحت اندیشی، عدول از حق و ایستادن و نظاره کردن مظلوم، وزیر بمانم؛ هر کجا به نیروهای بهداشتی و درمانی، ظلم و تعدی شود، به عنوان یک برادر کوچک و سرباز جان بر کف ایستاده ام>>
*مریم غفاری/ کارشناس رسانه