روشهای سالم سازی آب آشامیدنی ،روش صحیح شستشو وگندزدایی سبزیجات
مقدمه:
بیماری وبا ، عفونت اسهالی حاد است که به دنبال خوردن آب یا غذای آلوده به باکتری ویبریوکلرا ایجاد می شود. این بیماری اساسا با دسترسی ناکافی به آب آشامیدنی ایمن و سیستم جمع آوری فاضالب نامناسب ارتباط دارد . بیماری از سرایت پذیری بالایی برخوردار است. اگرچه اغلب افراد آلوده علائم بالینی نداشته یا عالائم خفیف دارند و میتوانند با موفقیت درمان شوند لیکن در مواردی نیز به دنبال بروز علائم اسهال حاد آبکی شدید میتواند با مرگ و میر و ناتوانی بالایی توام و در عرض چند ساعت منجر به مرگ بیمار شود، همچنین با توجه به شرایط جمعییت و منطقه درگیر این امکان را دارد که به سرعت گسترش یابد.
راههای انتقال بیماری :
* آب آلوده به مدفوع انسان
* غذای آلوده
* دستهای آلوده
محلهای پرخطر از نظر ابتلا به بیماری وبا:
*درمناطقی که آب آشامیدنی سالم دردسترس نیست.
*درمناطقی که فاضلاب ، فضولات وزباله بصورت غیربهداشتی دفع می شود.
*در مناطقی که بهداشت فردی رعایت نمی شود.
علایم بیماری وبا:
*اسهال آبکی شدید با دفعات اجابت مزاج غیرقابل شمارش شبیه لعاب برنج وبد بو
* عدم دل درد ودل پیچه
*استفراغ بدون حالت تهوع قبلی
*گرفتگی عضلات پشت ساق پا
*احساس پری وغرغرشکم
*عطش فراوان
*فقدان تب
*فقدان خون در مدفوع
درصورت مشاهده علایم بیماری وبا چه باید کرد؟
*مراجعه به نزدیکترین مراکز درمانی – پایگاه سلامت ویا خانه بهداشت
*تامین آب واملاح بدن با استفاده از مایعات سالم مانند چای کم رنگ ، آب سالم ، محلول او-آر-اس (سرم خوراکی ORS)
خودداری از مصرف خودسرانه داروهای اسهالی
*درصورتیکه فرد قادربه نوشیدن نباشد .تزریق سرم به صورت اورژانسی در مراکز بهداشتی ودرمانی
*تکمیل دوره درمان واستفاده کامل از آنتی بیوتیکهایی که پزشک تجویز نموده است.
طرز تهیه محلول " او آر اس ":
هربسته از پودر ORSرا در یک لیتر آب جوشیده سرد شده حل می کنیم وبه مرور به بیمار می خورانیم .
قبل از استفاده از پودر ORSباید به تاریخ انتضای آن توجه کنیم ودقت داشته باشیم که پودر تغییر رنگ نداده وچسبنده نباشد.
اگر ORSدر دسترس نبود می توان:
یک قاشق مربا خوری نمک وهشت قاشق مرباخوری شکر را در یک لیتر آب جوشیده سرد شده حل کرد.
روشهای سالم سازی آب آشامیدنی :
*جوشاندن آب ونگهداری در حالت جوش به مدت 1 دقیقه
*گندزدایی با قرص کلر طبق دستورالعمل کارخانه سازنده
*استفاده از کلر مادر :3 قطره کلر مادر را به یک لیتر آب اضافه نموده پس از یک ساعت قبل شرب است.(طرز تهیه کلر مادر 15 گرم پرکلرین در یک لیتر آب و دور از نور وگرما نگهداری شود. )
*استفاده از آبلیمو :5 میلی لیتر (یک قاشق مربا خوری) آبلیمو را به یک لیتر آب اضافه نموده پس از نیم ساعت قابل شرب است.
روش صحیح شستشو وگندزدایی سبزیجات :
پاک سازی : ابتدا سبزیجات را به خوبی پاک کنید و و در آب غوطه ور کنید .بعد از گذشت چند دقیقه
سبزی ها را از روی آب بیرون کشیده و آبکشی کنید تا مواد زائد و گل و لای آن برطرف شود .
انگل زدایی : سبزیجات را در یک ظرف متناسب با میزان سبزی ، ریخته و به ازای هر لیتر 3 تا 5 قطره مایع ظرف شویی معمولی به آن اضافه کرده و ظرف را از آب پر کرده و قدری به هم بزنید تا تمام سبزی در داخل کف آب قرار گیرد . مدت 5 دقیقه سبزی را در کفآب نگه دارید ، سپس سبزی را از روی کفآب جمع آوری کرده و کف آب را تخلیه کنید . ظرف و سبزی را دوباره با آب سالم شست و شو دهید تا تمام انگل ها و باقی مانده ی مایع ظرف شویی از آن ها جدا شوند . (نباید ظرف همراه سبزیجات را در آبکش برگردانید زیرا تخم انگل سنگین است و در ته ظرف قرار میگیرد)
ضد عفونی : برای ضد عفونی و از بین بردن میکروب ها مقداری پودر پرکلرین 70 در صد را متناسب با ظرف مورد استفاده ، در ظرف پر ازآب ریخته ) به ازای هر ظرف5 لیتری ، 1 گرم ›› نصف قاشق چای خوری ‹‹ پرکلرین 70 در صد ( ، به طور کامل حل کنید تا محلول ضدعفونی کننده به دست آید ، سپس سبزی انگل زدایی شده را برای مدت 5دقیقه در محلول ضد عفونی کننده ی اخیر قرار دهید تامیکروب های آن کشته شوند توضیح آن که اگر پرکلرین در دسترس نباشد می توانید از هر ماده ی ضد عفونی کننده ی مجاز دیگری که در داروخانه ، سوپر مارکت و یا بقالی ها وجود دارد ، طبق دستورالعمل مصرف آن ، استفاده کنید
شست و شو : سبزی ضد عفونی شده را به طور مجدد با آب سالم بشویید تا باقی مانده ی مواد گندزدا از آن
جدا شود و سپس مصرف کنید و در زمان شستشوی کلم و کاهو، کلم و کاهو باید برگ برگ شوند و همچنین مدنظر
داشته باشید که جهت شستشوی میوه نیز حتما پاکسازی و استفاده از مواد ضدعفونی کننده الزامی است .
توصیه های بهداشتی جهت پیشگیری از بیماری وبا
ازآب آشامیدنی سالم استفاده شود.
▪در مناطقی که دسترسی به آب تصفیه شده و لوله کشی وجود ندارد و از آب چاه ، تانکرها ، آب چشمه ها و …. استفاده می گردد ( مثل مواقع حوادث غیرمترقبه از جمله زلزله ، سیل و جنگ و …. ) ، حتماً قبل از مصرف ، آبجوشانده و یا کلرزنی شود ( استفاده از محلول کلر)
▪از سبزیجات و میوه جات شسته شده و ضدعفونی شده استفاده گردد.
▪قبل از تهیه غذا و توزیع غذا ، قبل ازخوردن غذا ، قبل از دادن شیر یا غذا به کودک حتماً دستها با آب و صابون شسته شود
▪باید دستها در موارد زیر با آب و صابون به طور کامل شسته شود:
بعد ازاجابت مزاج
بعد از شستن و تمیزکردن کودک
بعد از دست زدن به مواد غذایی خام نظیر سبزیجات ، گوشت ، ماهی و مرغ
. از مصرف غذاهای آماده وغیربهداشتی مثل آب میوه ، معجون ، بستنی ، ساندویچ و شیرموز خودداری گردد.
. ازدست فروشها ( آب زرشک فروشی ها ، گردوفروشی ها ، بلال فروشی ها و …) خرید نکنید.
. در آب رودخانه و جوی ها یا استخرهای آلوده شنا نکنید.
. دورنگهداشتن موادغذایی از دسترس مگس و آلودگی های دیگر
. از مصرف یخ غیربهداشتی خودداری کنید.
اعظم گرشاسبی : کارشناس مسئول آموزش سلامت مرکز بهداشت کرمانشاه
ثریا خدا کرمیان : کارشناس آموزش سلامت مرکزبهداشت کرمانشاه
کیوان عبدی : کارشناس مسئول واحد سلامت محیط شهرستان کرمانشاه
رفرنس : دستورالعمل های وزارت بهداشت