بیماریهای غیرواگیر، سالانه سبب 35 میلیون مرگ در دنیا میشوند که این رقم چیزی در حدود60 درصداز کل مرگهای جهان را شامل میشود. بیماریهای غیرواگیر از مهمترین موانع توسعه کشورها هستند و هزینه های سرسام آور ناشی از این بیماریها هر نظام بهداشتی و درمانی را با چالش های عدیده ای روبهرو می نماید.
چهار بیماری دیابت، پر فشاری خون، سرطان و بیماریهای مزمن تنفسی به همراه چهار عامل خطر کم تحرکی، تغذیه ناسالم، مصرف الکل و دخانیات مهمترین علل مرگ و میر ناشی ازبیماریهای غیرواگیر هستند که احتمال مرگ ناشی از بیماری های غیرواگیر را افزایش میدهند به همین دلیل سازمان جهانی بهداشت کنترل این بیماریها و عوامل زمینه ساز آن ها را به عنوان هدف اصلی با کاهش 25 % مرگ و میر ناشی از بیماری های غیرواگیر تا سال 2025تعیین کرده است.
برنامه ایراپن چه تفاوتی با برنامه نظام بهداشتی قبلی دارد؟
برنامه ایراپن با برنامه قبل نظام بهداشتی تفاوت هایی کرده است بدین صورت که این بار افراد راقبل از بیمار شدن یا در ابتدای بیماری تشخیص داده، اقدامات لازم را اعم از اقدامات آموزشی ومشاوره ای تا داروئی به موقع در مورد آنها به اجرا میگذارد تا مانع از بروز یاپیشرفت بیماریگردد. در حال حاضر، برنامه هایی که در مراقبت های اولیه بهداشتی ادغام شده اند، فقط بر یکعامل خطر مانندپر فشاری خون یا دیابت تمرکز دارند ولی نگاه ادغام یافته به عوامل خطر وبیماری ها و پیشگیری و درمان ادغام یافته آنها سبب دستیابی به اهداف با هزینه کمتر و اثربخشی بیشتر می گردد.
ازآن جاییکه بخش اعظم باربیماری هادرکشورمانیزبه بیماری های غیرواگیرمربوط می شود،بایددرنظرداشت که پیشگیری وکنترل بیماری های غیرواگیر می تواندیکی ازمؤثرترین راهکارهابرای کاهش باربیماریهایی باشدکه به نظام سلامت کشورتحمیل می شوند.
بنابراین در زمینه جهت دهی، تقویت و ارتقای پاسخگویی مراقبتهای بهداشتی و در ادامه برنامه تحول ساختاری در نظام بهداشتی،برنامه ایراپن طراحی و در چهار شهرستان نقده از استان اذربایجان غربی، مراغه از استان اذربایجان شرقی، شهرضا از استان اصفهان و بافت از استان کرمان به صورت ازمایشی به اجرا در آمد.
بسته مداخلاتاساسیبیماریهایغیرواگیرسازمانجهانیبهداشت (WHO-PEN*) در مراقبت های بهداشتی اولیه یک گروهاولویتبندیشدهازمداخلاتمؤثریاستکهمیتواندباکیفیتقابلقبولیارایهگرددوبهتقویتنظامسلامتمنجرشود.
برنامهایراپننیزدرراستایمجموعهمداخلاتاساسیپیشنهادیسازمانجهانیبهداشت، طراحی گردیده است.ت ا درسراسرکشورمطابقباروندتحولسلامتدرحوزهبهداشتبهاجرادرآید. حالبااجرایبرنامه هاییادشدهامیدمی روداقداماتیاساسیدرراستایپیشگیریوکنترلاینبیماریهادرنظامسلامتصورتپذیرد و در نتیجه آن، بار بیماری ها و عوارض و ناتوانی ناشی از آن ها در طول زمان کاهش یابد.
Package of Essential Non communicable Disease
چه برنامه هایی در ایراپن ادغام یافته اند؟
الف) پیشگیری از سکته های قلبی و مغزی از طریق مراقبت ادغام یافته دیابت،پرفشاری خون، اختلال چربی های خون و چاقی
هدف: تعیین میزان احتمال خطر ده ساله بروز سکته های قلبی و مغزی در گروه هدف و کاهش احتمال خطر با مداخلات دارویی و تغییر شیوه زندگی
گروه هدف: افراد بالای 30 سال
اقدامات: در این برنامه خطر ده ساله بروز سکته های قلبی و مغزی افراد با استفاده از داده هایفشارخون، دیابت، کلسترول خون و مصرف دخانیات ارزیابی میشود و سپس بر اساس میزان خطر اقدامات مراقبتی مختلف شامل اموزش ،تجویز دارو ،ارجاع به متخصص و.. انجام می گیرد.
خطر 10 ساله بروز حوادث کشنده و غیرکشنده قلبی عروقی افراد را به 4 دسته تقسیم می کند:
خطر کم تر از 10درصد، خطر 10 تا کم تر از 20درصد، خطر 20 تا کم تر از 30درصد، خطر 30درصد و بالاتر
ب) پیشگیری، تشخیص زودهنگام و غربالگری سرطان روده بزرگ
هدف: در این برنامه ، هدف شناسایی و ثبت افراد مشکوک یا مبتلا به سرطان روده بزرگ وسپس ارائه خدمات مناسب در سطوح مختلف شبکه بهداشتی درمانی و ساماندهی درمان ومراقبت بیماران است.
گروه هدف: تمامی افراد 50 تا 69 سال یا در هرسنی که به دلیل مشکلات گوارشی مراجعه نماید.
اقدامات: در این برنامه افراد از نظر وجود علایم و عوامل خطر بررسی می شوند و تست خون مخفی در مدفوع برای فرد انجام میشود. درصورتی که نتیجه ارزیابی یا تست خون مخفی درمدفوع مثبت بود به پزشک ارجاع داده شود.
در صورتی که همه موارد و نتیجه تست منفی باشد، توصیه می شود فرد پس از دو سال برایارزیابی مجدد مراجعه کند.
ج)پیشگیری، تشخیص زودهنگام و غربالگری سرطان پستان
هدف: در این برنامه، هدف شناسایی و ثبت افراد مشکوک یا مبتلا به سرطان پستان و سپسارائه خدمات مناسب در سطوح مختلف شبکه بهداشتی درمانی و ساماندهی درمان و مراقبتبیماران است.
گروه هدف: تمامی زنان 30 تا 69 سال یا در هرسنی که به دلیل علایم مرتبط با پستان مراجعه کند.
اقدامات: فرد از نظر علایم و عوامل خطر بررسی میشود سپس پستانها و زیر بغل فرد معاینه می شود. در صورتی که همه موارد شرح حال منفی و معاینه از همه نظر طبیعی بود، در افراد30 تا 40 سال برای 2 سال بعد و در افرادبالای 40 سال برای سال بعد نوبت ویزیت مجدد داده میشود.
در صورتی که پاسخ هر یک از موارد شرح حال مثبت یا هر یک از موارد معاینه غیرطبیعی باشد فرد به سطح دو ارجاع داده میشود.
د: پیشگیری، تشخیص زودهنگام و غربالگری سرطان دهانه رحم
هدف: در این برنامه، هدف شناسایی و ثبت افراد مشکوک یا مبتلا به سرطان دهانه رحم وسپس ارائه خدمات مناسب در سطوح مختلف شبکه بهداشتی درمانی و ساماندهی درمان ومراقبت بیماران است که توسط ماما یا مراقب سلامتی که دارای مدرک مامایی می باشد ارائهمی شود.
گروه هدف: تمامی زنان 30 تا 59سال یا در هرسنی که به دلیل علایم مرتبط با دهانه رحم مراجعه کند.
اقدامات: در این برنامه فرد از نظر وجود علایم و عوامل خطر بررسی میشود و سپس براساس نتیجه، انجام تست پاپ اسمیر، آموزش، درمان دارویی و ارجاع به پزشک برای فرد انجام میگیرد.
در صورتی که فردی علایم مشکوک به سرطان دهانه رحم را نداشته باشد هر 5 سال یک بار بابرنامه تشخیص زودهنگام،
مورد ارزیابی قرار می گیرد.
ه: بررسی عوامل خطر 4 گانه (تغذیه نا مناسب، کم تحرکی، مصرف دخانیات و الکل(بر اساس پرسشنامه و سپس پیگیری و مراقبت افراد
نویسندگان: عفت هادی زاده، - ساراجوادپورنوبندگانی - دکتر بهمن ناظم زادگان (دانشگاه علوم پزشکی شیراز)
////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
مطالب مرتبط:
برنامه ایراپن براساس نظام بهداشتی ایران شامل کاهش چهار بیماری دیابت، فشارخون بالا، سرطان و بیماریهای مزمن تنفسی میباشد.
////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
مجموعه مداخلات اساسی بیمار یهای غیرواگیر در نظام مراقبت های بهداشتی اولیه ایران«ایراپن» :
Package of Essential Non communicable Disease
مجموعه مداخلات اساسی بیماری های غیر واگیر در نظام مراقبت های بهداشتی اولیه ایران (دستورالعمل اجرایی ویژه بهورز مراقب سلامت)
مطالب مرتبط:
